BEZ CZARNY

Bez czarny  – (Sambucus nigra L.)

 

Nazwa ludowa:   holunder, dziki bez, hućka, bzina

Dawniej uważano go za roślinę magiczną, łączącą    świat żywych i martwych. Sadzono go przy domach i obejściach aby chronił przed ”złem” i uderzeniami pioruna, sporządzano z niego amulety. Przypisywano mu ogromną  moc leczniczą , stąd jego szerokie zastosowanie   w medycynie ludowej .Leczono nim kaszel, katar, biegunkę , bóle głowy . Są nawet wzmianki o leczeniu padaczki sokiem z czarnego bzu. Wykorzystywano go w kuchni  :  z owoców sporządzano wino ,  konfitury, powidła ,  gotowano zabielane mlekiem zupy, a  kwiaty smażono w cieście, lub  przygotowywano z  nich  syrop.

 

Gdzie możemy go znaleźć:  W Polsce mamy 3 gatunki dzikiego bzu:    bez czarny,   bez koralowy i  bez  hebd .

Do celów leczniczych i kulinarnych pozyskuje się surowce z bzu czarnego .  Dwa pozostałe gatunki są uważane w Polsce za trujące .

Bez czarny jest to krzew,  czasem niewysokie drzewko , które w okresie kwitnienia pokrywa się podobnymi do baldachów kremowo-białymi kwiatostanami o charakterystycznym zapachu . Możemy go spotkać na brzegach lasów , przy drogach , na miedzach i nieużytkach.  Rośnie przy domach , ozdabia  ogrody i parki. Lubi żyzne, zasobne w wapń podłoże.

 

Co jest surowcem zielarskim:

Do celów leczniczych pozyskuje się kwiaty w czerwcu  i owoce bzu czarnego , które dojrzewają  na przełomie sierpnia i września.

  • Zbiór kwiatów prowadzi się tylko w suche dni .Należy zabrać ze sobą sekator i koszyk o szerokim dnie. Ścinamy całe baldachy i układamy luźno w koszyku, przygniecione kwiaty ciemnieją. Rozkładamy je cienką warstwą i suszymy w przewiewnym miejscu. Po wysuszeniu kwiaty przecieramy   na sicie, można je też  ręcznie “osmykać” z szypułek. Gotowy surowiec najlepiej przechowywać w dobrze zakręconym szklanym naczyniu .

  • Do zbioru owoców potrzebny będzie również koszyk i sekator lub nożyk. Zbieramy tylko te kiście gdzie wszystkie owoce są równomiernie dojrzałe i błyszczące. Po ścięciu układamy je w koszyku tak aby ich nie przygnieść . Można je suszyć lub przygotować z nich sok lub dżem. Owoce bzu rozkładamy cienką warstwą i suszymy . Aby usunąć szypułki musimy wysuszone owoce otrzeć na sicie.

Substancje czynne:

  • Kwiaty zawierają flawonoidy( rutyna, kwercytryna), garbniki, kwasy wielofenolowe (kw. kawowy, chlorogenowy) , kwasy organiczne, cholinę, olejki eteryczne, sole mineralne, nieznany związek napotny.

  • Owoce– antocyjany, garbniki, kwasy wielofenolowe i organiczne, witaminy z grupy B, Wit.C, pektyna, związki cukrowe.

Pożytek dla zdrowia:

  • Kwiaty wykazują działanie napotne, obniżają gorączkę , ułatwiają odkrztuszanie flegmy, poprawiają elastyczność naczyń krwionośnych, zmniejszają ich przepuszczalność. Działają moczopędnie, wspierają odtruwanie organizmu.     Napary z  kwiatów  bzu czarnego stosuje się przy przeziębieniach, anginie, zapaleniu gardła, przy kruchych naczyniach krwionośnych, katarach, nieżycie oskrzeli i kaszlu. W stanach zapalnych układu moczowego i  przy chorobach skóry.

  • Owoce działają odtruwająco, wspomagają usuwanie szkodliwych substancji z organizmu .Wykorzystuje się je w chorobie gośćcowej, chorobach zakaźnych i schorzeniach skórnych.  Przypisuje się im również działanie przeciwbólowe.  Są  stosowane pomocniczo w rwie kulszowej czy  zapaleniu nerwu trójdzielnego.

Przepisy:

Napar:

1-2 łyżki suszonych rozdrobnionych kwiatów zalać 1szkl. wrzątku, przykryć i parzyć 20 min.
Pić 2 szkl. dziennie. Przy przeziębieniach można napar zrobić na mleku i osłodzić miodem.

Odwar:

1-2 łyżki owoców bzu czarnego zalać 1 szkl. wody. Gotować pod przykryciem na małym ogniu około 5 minut.
Odstawić na 15 min i przecedzić.
Jako środek moczopędny-  pić 2-4 razy dziennie 1/3 szklanki
Jako  środek przeciwbólowy i rozwalniający – pić 1/2 – 2/3 szklanki odwaru 1-2 razy dziennie

Syrop z kwiatów dzikiego bzu

 

  • 40-50 baldaszków

  • 1l wody

  • 1kg cukru

  • 2-3 cytryny ( ekologiczne, niepryskane)

Wykonanie:

Baldaszki ostrożnie rozłożyć na papierze na 30 min, aby pozbyć się ewentualnych „lokatorów”

Z wody i cukru przygotować syrop.

W dużym słoju kłaść warstwami kwiaty bzu i plastry cytryny.

Całość zalać syropem , przykryć ściereczką i odstawić na 2-3 dni .

Syrop przecedzić , rozlać do butelek , zapasteryzować.

Komentarze zostały zablokowane.